Inspire2Live doet dringende oproep aan Kabinet en Kamer: verbied niet het roken maar de verkoop van tabak.

Inspire2Live, de internationale organisatie van Patient Advocates, roept Kabinet en Kamer aan de vooravond van het Kamerdebat over het preventieakkoord op om de verkoop van tabak te verbieden.

Peter Kapitein van Inspire2Live: “In de inleiding van het preventieakkoord staat: “met dit Nationaal preventieakkoord maken maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, patiëntenorganisaties, zorgaanbieders, zorgverzekeraars, gemeenten, fondsen, sportverenigingen en -bonden en het kabinet samen een krachtig statement om een maatschappelijke beweging te starten…” Een statement om een beweging te starten… Maar meer dan dat is het niet. Een akkoord met goede intenties en heel veel vervolg overleggen. Wij voelen ons niet gehoord of vertegenwoordigd met betrekking tot dit akkoord.”

Inbreuk op het Recht op Gezondheid

Zonder de individuele verantwoordelijkheid rond levensstijl terzijde te willen schuiven, heeft naar mening van Inspire2Live juist ook de Staat een rol te vervullen. Dit in het kader van artikel 12 van het Internationale Verdrag inzake Economische, Sociale, en Culturele Rechten (IVESCR) met betrekking tot het Recht op Gezondheid en zoals nader geduid in General Comment 14, op het terrein van preventie en het beschermen van haar burgers.

Het is een rol die veel verder gaat dan komen tot een akkoord vol goede intenties. Zo zijn landen gehouden hun burgers te beschermen tegen “derde (niet-staat)partijen” die inbreuk maken op het Recht op Gezondheid van haar burgers. Soms gaat dat heel goed. Een middel als Fipronil in eieren (goed voor 0 doden per jaar) zorgt ervoor dat de volgende dag de schappen in de supermarkt volledig ei-vrij zijn. Ingrijpen kan dus al bij mogelijke gezondheidsschade en bij nul doden per jaar. Dit betekent dat het ook mogelijk is om op dezelfde basis de verkoop van tabaksproducten te verbieden.

Tabaksproducten zorgen immers jaarlijks voor 20.000 doden en op dit moment lijden 1.000.000 mensen in Nederland aan tabakgerelateerde aandoeningen. Dat er nu eenmaal al wetgeving bestaat die tot nu toe de tabaksverkoop legaliseert doet daar niets aan af. Legaliteit is een tijdperkgebonden aspect. Ook asbest was ooit legaal, maar sinds we weten dat er 500 mensen per jaar aan overlijden, is het product illegaal.

Een door de tabaksindustrie veroorzaakte epidemie

De keuze om te roken is in sterke mate sociaal bepaald. Zo blijken er bijvoorbeeld grote verschillen te bestaan naar schoolniveau: op het VMBO-b roken tweemaal zoveel leerlingen in vergelijk met het VWO (van Dorsselaer et al., 2016). Mensen met een lagere SES (sociaaleconomische status) leven gemiddeld tien jaar korter dan mensen met een hoge SES. De hoofdoorzaak van de eerdere sterfte is tabak. Met 20.000 doden per jaar en 1.000.000 zieken is sprake van een door de tabaksindustrie veroorzaakte epidemie. Deze treft vooral mensen met een lagere sociaal economische status. De maatregelen die getroffen worden door de overheid komen meer neer op het pesten van de slachtoffers van de tabaksindustrie, dan op een structurele aanpak van het probleem.

Diezelfde tabaksindustrie krijgt ondertussen nog altijd alle tijd en ruimte om nieuwe nog verslavender en even ongezonde alternatieve producten te ontwikkelen en op de markt te brengen. Inspire2Live roept Kabinet en Kamer dan ook op om niet het roken, maar de verkoop van tabaksproducten en de in ontwikkeling zijnde schadelijke alternatieven te verbieden.

Kapitein: “Natuurlijk zullen er bij een verbod op verkoop altijd mensen blijven die hun rookwaar illegaal aanschaffen. Heroïne en cocaïne worden immers ook gebruikt al is de verkoop ervan verboden. De middelen laten zich goed vergelijken: beide zijn zeer verslavend. Van heroïne of cocaïne worden alleen minder mensen ziek en er gaan er ook minder aan dood dan aan roken. Toch liggen sigaretten gewoon in de schappen van elke supermarkt, tankstation of drogisterij”.

Wet- en Regelgeving langs de maatlat van het Recht op Gezondheid

Verbied niet het roken maar de verkoop van tabak. Biedt gebruikers die willen stoppen begeleiding vanuit de verslavingszorg en laat dat financieren door de tabaksindustrie. Voor een verbod op de verkoop van tabak is geen jarenlang traject met consensus van allerlei partijen nodig. Sterker: het kan morgen al. Vanuit mensenrechtenperspectief is het de plicht van Regering en Kamer om ons allen – ongeacht onze sociaaleconomische status – te beschermen tegen inbreuken van derden op ons Recht op Gezondheid. Niet over tien jaar, maar nu! Kapitein: “En als dat al strijdig zou zijn met andere Europese verdragen of Richtlijnen over tabak, dan gaan wij desnoods samen met de Staat naar het Hof in Straatsburg om met vol vertrouwen die Wet- en Regelgeving langs de maatlat van het Recht op Gezondheid te leggen”.