Een prachtige dame, mooi opgemaakt en een pruik. Ze heeft kanker vertelt ze me en zit in haar derde chemokuur. Ze trekt het redelijk goed en ziet uit naar de laatste kuur. Daarna herstellen en weer snel in het ritme dat ze zo gewend is. Ik vraag haar welke genetische afwijking haar tumor heeft? ‘Dat hoor ik over twee weken.’ En wat als blijkt dat de chemokuur niet nodig was geweest? ‘Dan ben ik behoorlijk de Sjaak’, luidt haar reactie.

Tot een aantal jaren geleden was het niet mogelijk vast te stellen of voor een bepaald type kanker een chemokuur niet zou werken. Nu is dat in veel gevallen wel mogelijk. Zo is de Mamma-Print er voor de diagnose van borstkanker al 10 jaar. Laura van ’t Veer en René Bernards hebben toen deze test ontwikkeld en die test vertelt of chemotherapie bij borstkanker noodzakelijk is of achterwege kan blijven. Zo’n test duurt een week. Jaarlijks krijgen in Nederland 2.500 vrouwen ten onrechte chemotherapie bij borstkanker en dat kunnen we weten. En dat weten ze in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis al 10 jaar! Daar wordt namelijk de Mamma-Print al jaren lang toegepast. Daar begrijpen ze dat als Laura van ’t Veer en René Bernards iets ontdekken met hun wetenschappelijk onderzoek dat je het moet gebruiken ten behoeve van de patiënt. Zij zijn twee internationale topwetenschappers en dan is het niet nodig om 10 jaar lang onderzoek te doen bij duizenden vrouwen of dit mogelijk wel werkt. Bij veel andere ziekenhuizen wordt er niet getest met deze Mammaprint en rol je als borstkankerpatiënt in het protocol, krijg je chemotherapie en wordt er proefondervindelijk vastgesteld of het werkt of niet. Wanneer het niet werkt ben je voor niets misselijk geworden en kaal. ‘Dan ben je behoorlijk de Sjaak’. Dit is een ellendige situatie met ernstige psychische gevolgen, die bovendien handenvol met geld kost aan medische handelingen om de bijwerkingen te beperken en natuurlijk voor de pruik. Ik vind het vreemd en vooral onrechtvaardig dat we dit al jarenlang laten bestaan in Nederland.

Een goede diagnose van kanker behelst tegenwoordig het in kaart brengen van de genetische afwijking in de tumor en tevens extra onderzoek naar de eiwitbepaling, zoals al gedaan wordt in het Erasmus MC in Rotterdam. Dit, met goede imaging (het in beeld brengen van de tumor en zijn locatie, door de radioloog), een grondige pathologie, het bij herhaling vaststellen of de tumor gedurende de behandeling niet van karakter verandert en een andere behandeling vereist en niet te vergeten het verhaal en de bevindingen van de patiënt, is diagnosticeren in de 21^e eeuw, anno nu. Wanneer dit in goede kankercentra plaatsvindt komt er een einde aan de onrechtvaardige situatie zoals hierboven beschreven. En de cijfers rond borstkanker bevestigen dat we het niet over kleingeld hebben. 2.500 overbodige behandelingen bij borstkanker zijn al forse aantallen, maar de overbodige behandelingen van alle andere tumoren van patiënten hier bij opgeteld, betekent het een enorme hoeveelheid geld en ellende die door een ordentelijke organisatie van de gezondheidszorg te voorkomen is. Het is werk, heel veel werk, maar louter organisatie. We kunnen in de praktijk brengen wat we al weten. En als we dat niet doen is dat een schandaal!

Patiënten zouden simpelweg geen genoegen moeten nemen met behandelingen die niet gebaseerd zijn op een state of the art diagnose. En kom niet aan met de kosten hiervan. Geld mag niet bepalen of de ene patiënt het wel krijgt en de andere niet. Bovendien als we dit snel en goed organiseren gaan de kosten van het sequencen en de eiwitbepaling snel naar beneden door de verwerking van de grote aantallen. Tel daar de besparing van overbodige behandelingen en het niet hoeven behandelen van bijwerken bij op en je verdient een heleboel geld.